Nl:Volkstelling

Een volkstelling is een proces om informatie te verzamelen over elk lid van de bevolking. In de oudheid werd het al gedaan en dit is tot op heden verdergezet door de burgelijke overheid. Dit om een idee te hebben over de grootte en de samenstelling van de onderdanen.

Volkstellingen

Een volkstelling of census is een vaststelling, door of namens de overheid, van de bevolkingsgrootte van een bepaald gebied, meestal een land, waarbij tevens een aantal andere, structurele kenmerken onderzocht worden, zoals leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, godsdienst, gezinsverband en beroepswerkzaamheid.

Vroeger werd het werk gedaan door beambten die van deur tot deur gingen. Nu organiseren vele landen geen volkstellingen meer omdat er een algemeen gebruik is van identiteitskaarten. Deze verstrekken dan de overheid de nodige gegevens. Daarvoor was een volkstelling van het grootste belang om de omvang van een kiesdistrict te kennen om zo de belastingen te kunnen vastleggen.

Een volkstelling is van grote waarde voor het genealogisch onderzoek omdat ze op regelmatige tijdstippen werd herhaald (gewoonlijk elke 10 jaar) en omdat alle familieleden werden gedocumenteerd. Tot laat toe om nauwkeurig familiebewegingen en familieveranderingen op te sporen. Maar genealogen beschouwen (volks)tellingen slechts als secundaire bronnen. Deze bronnen zijn minder betrouwbaar dan primaire bronnen zoals geboorteakten of zelfs dodenlijsten. Maar toch geven deze tellingen vaak bijkomende informatie voor de genealogen of bijkomende tips om goede primaire bronnen op te kunnen sporen.

Onderzoekers moeten met de nodige voorzichtigheid omgaan met de gegevens van de tellingen. Het handschrift van diegenen die de tellingen noteerden varieert van zeer goed tot onleesbaar. De informatie kan onjuist zijn doordat de noteerders fonetische varianten mogelijk verkeerd opnamen. Sommige informatie, in het bijzonder in verband met leeftijden kan fout zijn door ijdelheid of verwarring van diegene die de informatie moest verstrekken. Geboorteplaatsen kunnen verkeerd zijn afhankelijk van welk familielid de informatie gaf. Met deze en andere waarschuwingen in gedachte, kunnen volkstellingen toch zeer informatief en bruikbaar zijn.

Door de eeuwen heen

Oudheid

In het Perzische keizerrijk werden reeds in 500-499 v. Chr. door de militairen, om vergunningen in verband met land en voor belastingdoeleinden, volkstellingen uitgevoerd. Hetzelfde gebeurde in het Maurya keizerrijk (350 - 283 v. Chr.).

Rome voerde tellingen uit om belastingen te bepalen en de bijbel verteld over verscheidene volkstellingen. De oudste nog bestaande volkstelling echter, is een telling tijdens de Han-dynastie in China. In de herfst van het jaar 2 v. Chr. werden 57,5 miljoen mensen geteld.

In de Middeleeuwen is de meest bekende census in Europa het Domesday Book, uitgevoerd in 1086 in opdracht van William I van Engeland.

Domesday Book is de benaming voor een uitgebreid Angelsaksisch document dat werd samengesteld in opdracht van Willem de Veroveraar, die na zijn verovering van Engeland in 1066 een compleet overzicht wilde samenstellen van alle bezittingen in het land en de eigenaren ervan. Doel was om tot een goed inzicht te komen in de rijkdommen van het land en op grond daarvan belastingen te kunnen heffen. De eerste versie was in augustus 1086 klaar. Koninklijke commissarissen trokken het land door om alle zaken tot in detail te beschrijven. Het uiteindelijke overzicht werd beschouwd als gezaghebbend en beslissend bij conflicten, dat van kracht zou blijven tot de dag des oordeels. De naam Domesday Book, in de betekenis van 'Boek van het Laatste Oordeel', is hieraan ontleend.

In 1183 werd een census verricht in het kruisvaarderkoninkrijk Jeruzalem om vast te stellen hoeveel manschappen en geld er mogelijk kon opgehaald worden wanneer Saladin, de sultan van Egypte en Syrië het koninkrijk zou aanvallen.

Voorbeelden

UK volkstelling 1881

Telling van de familie van John Martin in 1881

Het beeld toont een pagina uit de census van 1881 met de familie van John Martin.

Volgende informatie werd opgetekend: waar de volkstelling werd gedaan en welke pagina zich bevindt in de volkstellinggegevens:

• stuknummer RG 11/2854
• Folio 17
• Pagina 27
• District: Wednesbury
• Stad: Niet opgegeven
• Stadsdistrict: Niet opgegeven
• Kiesdistrict: Wednesbury
• Stad, dorp, gemeente: Niet opgegeven
• Stadsdistrict: Wednesbury
• Landelijk District: Niet opgegeven
• Kerkelijke parochie of District: St. Bartholemew

Vervolgens wordt ieder lid van het huishouden opgenoemd, met volgende informatie in de verschillende kolommen:

• Kolom 1 - No. van de tabel genummerd vanaf 1 en verder oplopend per boek
• Kolom 2 - Straatnaam, plaats of weg en huisnaam of huisnummer
• Kolom 3 - Huizen; afzonderlijke kolommen voor onbewoonde of bewoonde huizen of huizen in opbouw ('U' of 'B')
• Kolom 4 - Naam en voornaam
• Kolom 5 - Relatie tot familiehoofd
• Kolom 6 - Toestand; huwelijksstatus
• Kolom 7 - Leeftijd laatste verjaardag; afzonderlijke kolommen voor mannen en vrouwen
• Kolom 8 - Beroep, Titel
• Kolom 9 - Geboorteplaats stad/dorp
• Kolom 10 - Al dan niet
  • 1 - Doof,
  • 2 - Blind,
  • 3 - Imbeciel of idioot
  • 4 - Zwakzinning

Zie ook

Engelstalige pagina's

• Recording UK Census data with GRAMPS
• Recording Canadian Census data with GRAMPS
• Recording French Census data with GRAMPS

Externe verwijzingen en bronnen

Engelse taal:

• Wikipedia Census
• UK census
• Canadian census
  • Quebec census
• French census
• German census
• Scottish census
• Swedish census
• Ireland census
• Italy census
• US census
• 1880 US census and 1881 censuses of Canada and the UK at familysearch.org
• Canadian censuses of 1851-1852, 1901, 1906 and 1911 at automatedgenealogy.com
• Census Research Tools at the Canadian Archives

en in het Nederlands:

• Volkstelling